منوی دسته بندی
مقایسه روش های پرورش بوقلمون؛ صنعتی، سنتی و ارگانیک

مقایسه روش های پرورش بوقلمون؛ صنعتی، سنتی و ارگانیک

احتمالاً این سؤال برای شما پیش آمده باشد که آیا پرورش بوقلمون می‌تواند به عنوان یک شغل سود رسان با وضعیت و اقتصاد فعلی کشور ما در نظر گرفته شود یا خیر؟ و اینکه بهترین روشی که می‌توان از طریق آن به پرورش بوقلمون پرداخت، کدام است؟ در اصل بهتر است بدانید که روش های مختلفی برای پرورش بوقلمون وجود دارند که هر کدام بر اساس میزان سرمایه گذاری، هدف تولید و شرایط محیطی متفاوت هستند. اصلی ترین این روش‌ها شامل پرورش صنعتی، سنتی و ارگانیک می‌شوند.

پرورش جوجه بوقلمون توسط میهن ماکیان

در این مقاله قصد داریم شما را با مزیت ها و معایب هر یک از این روش‌ها، نکات کلیدی مرتبط با آنها، و همچنین تجهیزات مورد نیاز برای اجرای هر روش آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی در این زمینه کسب کنید و بهترین تصمیم را برای شروع این کسب و کار پرسود بگیرید.

معرفی اصلی ترین روش های پرورش بوقلمون

پرورش بوقلمون به دلیل ویژگی های منحصر به فرد این پرنده، به روش های مختلفی انجام می‌شود که هر کدام بر اساس نیازها و اهداف تولیدکنندگان طراحی شده‌اند. اصلی‌ترین روش‌های پرورش بوقلمون عبارت‌اند از:

  1. پرورش صنعتی
  2. پرورش سنتی
  3. پرورش ارگانیک

پرورش بوقلمون به روش صنعتی

پرورش بوقلمون به روش صنعتی یکی از روش‌های مدرن و سازمان یافته برای تولید گوشت و تخم بوقلمون در مقیاس بزرگ است. این روش با استفاده از تجهیزات پیشرفته و بهره گیری از دانش فنی، امکان مدیریت بهتر و بهره وری بیشتر را فراهم می‌آورد. در ادامه، توضیحاتی جامع درباره مراحل و اصول این روش دادیم:

مکان ‌یابی و طراحی سالن پرورش بوقلمون صنعتی

برای پرورش بوقلمون به روش صنعتی، مکان مناسب اهمیت زیادی دارد. ویژگی های اصلی سالن عبارت‌اند از:

  • هر مترمربع از سالن باید فضای کافی برای ۱ یا ۲ بوقلمون فراهم کند.
  • کف و دیوارها باید با مواد ضد آب و قابل شستشو مانند سیمان پوشیده شوند تا امکان ضدعفونی دوره‌ای فراهم باشد.
  • نصب فن های تهویه برای جریان هوای تازه ضروری است. سیستم تهویه باید قادر به خروج بوی نامطبوع و ورود هوای تازه باشد.
  • تجهیز سالن به سیستم‌های کنترل دما و رطوبت مانند هیترها و رطوبت سازها برای تنظیم شرایط محیطی لازم است.
  • سالن باید دور از مناطق مسکونی، کارخانه ها و دیگر واحدهای پرورش دام و طیور باشد تا از انتقال بیماری ها و آلودگی‌ها جلوگیری شود.

انتخاب نژاد مناسب

انتخاب نژاد تأثیر مستقیمی بر بهره وری دارد. نژادهای رایج در پرورش صنعتی شامل:

  • بوقلمون بیوتی (White Turkey): سرعت رشد بالا و گوشت‌دهی مناسب.
  • بوقلمون برنزی: مناسب برای تولید گوشت باکیفیت. این نژادها به دلیل وزن گیری سریع و کیفیت مطلوب گوشت، در واحدهای صنعتی پرورش داده می‌شوند.

تغذیه بوقلمون های صنعتی

تغذیه در پرورش صنعتی یکی از مهم ترین عوامل موفقیت است:

  • برای جوجه ها در هفته های اول، از خوراک نرم و پروتئینی استفاده می‌شود.
  • برای بوقلمون های گوشتی جیره غذایی حاوی پروتئین بالا برای رشد سریع خواهد بود.
  • برای بوقلمون های تخم گذار جیره غذایی غنی از کلسیم برای تقویت پوسته تخم بوقلمون، آب آشامیدنی تمیز و بهداشتی باید همیشه در دسترس باشد.

تجهیزات مورد استفاده در پرورش بوقلمون صنعتی

  • سیستم های نگهداری و تهویه: سالن‌های پرورش باید عایق بندی مناسب، کف پوش مقاوم، و سقف استاندارد داشته باشند. همچنین وجود سیستم تهویه برای کنترل دما، رطوبت و جلوگیری از تجمع گازهای مضر (مانند آمونیاک) و وجود سیستم سرمایش و گرمایش، شامل پنکه ها، کولرها و بخاری ها برای تنظیم دمای محیط ضروری است. استفاده از تایمر و لامپ های مخصوص برای تنظیم ساعات روشنایی و تاریکی است.
  • تجهیزات دانخوری و آبخوری: که شامل سیستم تغذیه خودکار شامل مخازن خوراک و خطوط تغذیه برای تأمین غذا به‌صورت مکانیزه، آب خوری اتوماتیک و مخازن ذخیره خوراک و آب است.
  • سیستم های بهداشت و ضدعفونی و تجهیزات جمع آوری و مدیریت کود: به این منظور باید به سیستم ضدعفونی سالن، حمام های ضدعفونی ورودی و تجهیزات کنترل آفات مجهز باشید.
  • ابزارهای پایش و مدیریت: دوربین های نظارتی برای مانیتورینگ مداوم وضعیت سالن و رفتار بوقلمونها و همچنین سنسورها برای پایش دما، رطوبت، کیفیت هوا و سایر شرایط محیطی به این منظور استفاده می‌شوند.
  • تجهیزات ایمنی و اضطراری: وجود ژنراتور برق اضطراری برای اطمینان از تداوم عملکرد تجهیزات در صورت قطع برق ضروری است.

مزایای پرورش بوقلمون به روش صنعتی

  • امکان پرورش تعداد زیادی بوقلمون در فضایی بهینه با استفاده از تجهیزات پیشرفته.
  • کاهش هزینه ها در بلندمدت از طریق مدیریت بهتر خوراک و زمان.
  • استفاده از سیستم‌های تهویه، سرمایش و گرمایش برای تنظیم دما، رطوبت و تهویه هوا.
  • کاهش خطر بیماری‌ها به دلیل پایش دقیق شرایط سالن و محیط.
  • خرید خوراک بوقلمون بر اساس استانداردهای تعیین شده و مکمل های غذایی برای رشد سریع‌تر و تولید گوشت با کیفیت بالاتر.
  • کاهش هدر رفت غذا با استفاده از سیستم‌های تغذیه خودکار.
  • کاهش نیاز به نیروی کار با استفاده از تجهیزات مکانیزه، از جمله دستگاه های خوراک دهی و جمع‌آوری فضولات.
  • کنترل دقیق بر زمان بندی دوره پرورش و دستیابی به تولید مداوم در طول سال.
  • امکان صادرات محصولات با استانداردهای بین المللی به دلیل رعایت اصول بهداشتی.

معایب پرورش بوقلمون به روش صنعتی

  • نیاز به سرمایه گذاری قابل توجه برای ساخت سالن های استاندارد و خرید تجهیزات پیشرفته.
  • هزینه های جاری برای نگهداری و تعمیر تجهیزات نیز قابل توجه است.
  • تراکم بالای بوقلمون ها در فضای محدود می‌تواند خطر شیوع بیماری ها را افزایش دهد.
  • وابستگی به ضدعفونی و واکسیناسیون برای کنترل بیماری ها.
  • مصرف بالای انرژی برای سیستم های گرمایشی، سرمایشی و تهویه.
  • نیاز به دانش فنی و مدیریت پیشرفته برای بهره برداری صحیح از تجهیزات.
  • در صورت خرابی تجهیزات یا قطع برق، مشکلات جدی در روند پرورش ایجاد می‌شود.
  • وابستگی به قیمت خوراک و نوسانات آن، که می‌تواند هزینه های تولید را افزایش دهد.

پرورش بوقلمون به روش سنتی

پرورش بوقلمون به روش سنتی، روشی است که در آن پرنده ها با حداقل تجهیزات و سرمایه اولیه، عمدتاً در فضای باز یا با امکانات ساده پرورش داده می‌شوند. در این روش، پرورش دهنده از محیط طبیعی مانند باغچه، مراتع یا فضاهای باز استفاده می‌کند و هزینه های مربوط به تجهیزات مدرن و مکانیزه به حداقل می‌رسد.

پرورش بوقلمون به روش سنتی
پرورش بوقلمون به روش سنتی

روش سنتی به پرورش دهندگان کوچک یا افرادی که به دنبال شروع کار با سرمایه کم هستند، اجازه می‌دهد بدون نیاز به فناوری پیشرفته و سیستم‌های صنعتی، پرورش بوقلمون را آغاز کنند.

تجهیزات مورد نیاز برای پرورش بوقلمون سنتی

  • یک فضای بزرگ باز (مانند باغچه یا مرتع) که به ازای هر بوقلمون حدود ۲ تا ۳ مترمربع مساحت نیاز دارد.
  • حصارکشی برای جلوگیری از ورود شکارچیان و پرندگان وحشی.
  • آبخوری های دستی یا خودکار برای تأمین آب سالم و مداوم که باید در نقاط مختلف فضای پرورش قرار داده شوند و مرتباً تمیز شوند.
  • دانخوری های ساده برای تغذیه با غلات، مکمل ها و دانه ها که باید به گونه‌ای باشند که از هدررفت خوراک جلوگیری شود.
  • سایه‌بان طبیعی (مانند درخت) یا مصنوعی برای جلوگیری از قرارگرفتن مستقیم بوقلمونها در معرض آفتاب یا باران.
  • یک سالن سرپوشیده کوچک برای نگهداری در شب، یا در شرایط آب و هوایی نامساعد.
  • بعد از خرید جوجه بوقلمون یا جوجه های تازه‌ متولد شده یا در فصل های سرد، یک منبع گرمایی مانند مادر مصنوعی، چراغ حرارتی یا بخاری گازی برای نگهداری از جوجه ها حیاتی است.
  • بسترهایی از جنس کاه، تراشه چوب یا مواد نرم دیگر برای حفظ بهداشت و راحتی بوقلمون ها که باید مرتباً تمیز و تعویض شود.
  • سایر تجهیزات مورد نیاز، شامل ظروف کوچک برای خوراک هایی مانند مکمل های معدنی، ویتامین ها و خوراک های ویژه برای وزن گیری بهتر است. همچنین موارد زیر که باید در نظر بگیرید:
  • تهویه طبیعی یا مکانیکی در سالن سرپوشیده برای حفظ کیفیت هوای مناسب.
  • تجهیزات ساده مانند برس، شلنگ، و ضدعفونی کننده ها برای تمیز نگه داشتن محیط و آبخوری ها.
  • برای تنظیم ساعات روشنایی در سالن های سرپوشیده، به خصوص در فصل پاییز و زمستان.
  • استفاده از چراغ های مهتابی یا LED کم مصرف.
  • تله برای دفع شکارچیان مانند روباه یا پرندگان شکاری.
  • مخزن آب ذخیره برای تأمین پایدار آب در صورت نیاز.
  • سیستم آبیاری برای سبز نگه داشتن علوفه و مرتع.

مزایای استفاده از روش سنتی پرورش بوقلمون

یکی از بزرگ ترین مزایای پرورش بوقلمون به روش سنتی، هزینه های کمتر است، زیرا این روش به تجهیزات پیشرفته یا سالن های صنعتی نیاز ندارد و می‌توان از فضای آزاد و طبیعی برای پرورش استفاده کرد.

بوقلمون ها در فضای باز می‌توانند از علوفه، حشرات و گیاهان تغذیه کنند که باعث افزایش کیفیت گوشت و محصولات آنها می‌شود. این نوع تغذیه باعث تقویت سیستم ایمنی و تولید گوشت سالم تر می‌شود.

بوقلمون هایی که در فضای آزاد پرورش می‌یابند، به دلیل فعالیت زیاد و تغذیه طبیعی، گوشت خوشمزه تر و سالم تری دارند که ممکن است ارزش غذایی بیشتری داشته باشد.

بوقلمون های پرورش یافته در فضای آزاد از تماس با هوای تازه و عوامل طبیعی بهره‌مند می‌شوند و این می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی آنها کمک کند. این امر باعث کاهش نیاز به دارو و واکسن های پیشگیرانه می‌شود.

بوقلمون ها در فضای آزاد قادر به تغذیه از علوفه‌ها و گیاهان موجود در محیط هستند، که این می‌تواند هزینه های خوراک را به میزان زیادی کاهش دهد.

معایب استفاده از روش سنتی پرورش بوقلمون

  • در محیط‌های آزاد، بوقلمون ها ممکن است به راحتی از طریق خاک، آب یا علوفه آلوده به بیماری ها و انگل ها مبتلا شوند.
  • در روش سنتی، ممکن است نتوان به طور دقیق تغذیه بوقلمون ها را کنترل کرد. به ویژه در فصول بارانی یا خشک، ممکن است بوقلمونها نتوانند تغذیه مناسبی دریافت کنند.
  • بوقلمون ها در معرض تغییرات ناگهانی دما، باران یا برف قرار می‌گیرند که می‌تواند موجب بیماری ها یا کاهش تولید گوشت شود.
  • در فضای آزاد، بوقلمون ها در معرض خطر حمله شکارچیانی مانند سگ ها، روباه ها، یا پرندگان شکاری قرار دارند که می‌توانند به راحتی به پرنده‌ها آسیب برسانند.
  • به دلیل عدم کنترل دقیق بر رشد و تغذیه، میزان رشد بوقلمون ها ممکن است کمتر از شرایط صنعتی باشد و زمان بیشتری برای رسیدن به وزن مطلوب نیاز داشته باشد.

پرورش بوقلمون به روش ارگانیک

پرورش بوقلمون به روش ارگانیک به معنی استفاده از شیوه های طبیعی و سالم برای رشد و نگهداری بوقلمون ها است، بدون استفاده از مواد شیمیایی، هورمون ها یا آنتی بیوتیکها. در این روش، تمرکز بر تغذیه طبیعی، بهداشت محیط، و ارائه فضای کافی برای حرکت و فعالیت بوقلمون ها است. هدف از این روش، تولید گوشت و محصولات بوقلمون با کیفیت بالا، سالم و عاری از مواد افزودنی مصنوعی است که برای مصرف کنندگان و محیط زیست مفیدتر است.

ویژگی ‌های پرورش بوقلمون ارگانیک

  • استفاده از علوفه، دانه های بدون سموم دفع آفات، و مواد غذایی طبیعی.
  • نگهداری در فضای باز یا نیمه‌باز که به بوقلمون ها امکان فعالیت و تغذیه طبیعی می‌دهد.
  • جلوگیری از استفاده از آنتی بیوتیک ها و درمان بیماری ها با روش های گیاهی و طبیعی.
  • تأمین نیازهای زیستی و فیزیکی آنها برای کاهش استرس و افزایش کیفیت زندگی.

تجهیزات مورد استفاده در پرورش ارگانیک بوقلمون

  • محوطه ای وسیع با علف‌های طبیعی و امکان دسترسی به سایه و آب، برای چرا و حرکت بوقلمون‌ها.
  • سرپناه‌هایی ساده و عاری از مواد شیمیایی برای استراحت و حفاظت از بوقلمون‌ها در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی.
  • ظرف‌هایی بهداشتی برای ارائه آب تمیز و غذاهای طبیعی.
  • استفاده از مواد طبیعی مانند کاه، پوشال چوب یا خاک‌اره برای کف‌پوش آشیانه.
  • ابزارهایی برای جمع‌آوری و کمپوست کردن کود برای استفاده مجدد به عنوان کود ارگانیک.
  • استفاده از حصارهای چوبی یا فلزی برای جلوگیری از ورود شکارچیان و حفاظت از بوقلمونها.
  • تجهیزات برای تأمین نور طبیعی و تهویه خوب در محیط آشیانه‌ها.
  • استفاده از انبارهای بهداشتی برای نگهداری علوفه و مواد غذایی ارگانیک.
  • تجهیزات برای جلوگیری از آب گرفتگی در چراگاه‌ها و تأمین آب تمیز.
  • تجهیزات پایه‌ای مانند ترازوی وزن‌کشی و دماسنج برای نظارت بر وضعیت سلامتی.

با این تجهیزات و اصول، پرورش دهنده می‌تواند محصولی با کیفیت بالا، سالم و سازگار با محیط زیست ارائه دهد.

مزایای پرورش بوقلمون به روش ارگانیک

گوشت بوقلمون ارگانیک طعم بهتر و ارزش غذایی بالاتری دارد و برای سلامت مصرف کنندگان مفیدتر است. از دیگر فواید پرورش بوقلمون به روش ارگانیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • کاهش استفاده از مواد شیمیایی، جلوگیری از آلودگی خاک و آب و حفظ تنوع زیستی.
  • کاهش بیماری ها و استرس در بوقلمون ها به دلیل تغذیه طبیعی و فضای مناسب زندگی.
  • محصولات ارگانیک معمولاً با قیمت بالاتر و تقاضای بیشتری در بازار عرضه می‌شوند.
  • استفاده از منابع طبیعی و تجدیدپذیر به حفظ طولانی مدت تولید کمک می‌کند.

معایب پرورش بوقلمون به روش ارگانیک

  • تأمین خوراک ارگانیک و نگهداری در محیط طبیعی هزینه بیشتری دارد.
  • به دلیل عدم استفاده از مواد تقویتی، بوقلمون ها زمان بیشتری برای رشد کامل نیاز دارند.
  • این روش به فضای گسترده تری برای چراگاه ها و آشیانه ها نیاز دارد.
  • پرورش ارگانیک نمی‌تواند به‌اندازه روش‌های صنعتی سریع و با حجم زیاد تولید کند.
  • نظارت بیشتر بر سلامت بوقلمون ها و مدیریت محیط زیست طبیعی زمان و دانش بیشتری می‌طلبد.

کدام روش پرورش بوقلمون بهتر است؟

در جدول زیر، سه روش پرورش بوقلمون (صنعتی، سنتی و ارگانیک) از جنبه های مختلف مقایسه شده‌اند:

جنبهپرورش صنعتیپرورش سنتیپرورش ارگانیک
مقیاس تولیدبزرگ، با ظرفیت بالای پرورش و تولیدکوچک تا متوسط، برای مصرف محلی یا خانوادگیکوچک تا متوسط، با تمرکز بر کیفیت و سلامت  
فضای مورد نیازفضای محدود برای هر پرنده (۱ تا ۲ مترمربع)فضای باز و بزرگ‌تر برای هر پرنده (۲ تا ۳ مترمربع)فضای باز یا نیمه باز، با دسترسی آزاد به چراگاه
تجهیزات مورد نیازپیشرفته، شامل سیستم‌های مکانیزه تهویه، تغذیه، سرمایش و گرمایش ساده، مانند آب‌خوری و دان‌خوری دستی، سایه‌بان طبیعیمتوسط، شامل تجهیزات بهداشتی و طبیعی مانند حصار، سایه‌بان و محوطه چرا
هزینه اولیهبالا، به دلیل تجهیزات پیشرفته و سرمایه‌گذاری قابل توجهپایین، مناسب برای شروع با سرمایه کممتوسط تا بالا، به دلیل تأمین خوراک ارگانیک و فضای گسترده
کیفیت بوقلمونهابالا، اما معمولاً با استفاده از مکمل‌های غذایی و آنتی‌بیوتیکمتوسط، بسته به تغذیه و شرایط محیطیبسیار بالا، به دلیل تغذیه طبیعی و شرایط زندگی مناسب
سرعت رشدسریع، با استفاده از جیره های غذایی تقویتیمتوسط، با تغذیه طبیعی و سادهکندتر از صنعتی، به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی یا هورمون های رشد
هزینه خوراکبالا، به دلیل مصرف خوراک های استاندارد و غنیپایین، با استفاده از غلات، حشرات و گیاهان محلیبالا، به دلیل خوراک ارگانیک
ریسک بیماریهاکم، به دلیل پایش دقیق و واکسیناسیونبالا، به دلیل تماس با محیط باز و عوامل آلوده‌کنندهمتوسط، به دلیل تغذیه طبیعی و تقویت ایمنی پرندگان
مدیریت و دانش فنینیازمند تخصص و مدیریت دقیقساده‌تر و قابل اجرا با حداقل دانش فنینیازمند آگاهی از اصول پرورش ارگانیک و روش‌های طبیعی درمان
سازگاری با محیط‌زیستمتوسط، به دلیل مصرف انرژی و استفاده از مواد شیمیاییبالا، با استفاده از منابع طبیعیبسیار بالا، با کاهش آلودگی و حفظ تنوع زیستی
قابلیت صادراتبالا، با رعایت استانداردهای صنعتیکم، به دلیل تولید محدودمتوسط تا بالا، به دلیل کیفیت بالا و تقاضای بازارهای خاص
سرمایه‌گذاری بلندمدتسودآور، اما نیازمند نگهداری و تعمیرات مداوم تجهیزات محدود، برای تأمین نیازهای محلیمتوسط، با بازدهی بالا در تولید محصولات باکیفیت و تقاضای خاص
بازده اقتصادیبالا، به دلیل تولید انبوه و کاهش هزینه ها در بلندمدتمتوسط، وابسته به تقاضای محلیمتوسط تا بالا، به دلیل فروش با قیمت بالاتر
تأثیر بر رفاه پرندهکمتر، به دلیل تراکم بالا و فضای محدودبیشتر، به دلیل فضای باز و تغذیه طبیعیبسیار زیاد، با تمرکز بر کاهش استرس و تأمین نیازهای زیستی پرنده
مقایسه روش های صنعتی، سنتی و ارگانیک برای پرورش بوقلمون

کدام روش پرورش بوقلمون برای افراد تازه کار بهتر است؟

برای افراد تازه کار، روش سنتی به دلیل نیاز به سرمایه اولیه کمتر و اینکه می‌توان در فضای باز یا باغچه های کوچک فعالیت را شروع کرد، مناسب تر است. البته در این روش باید به مسائل امنیتی مانند حصارکشی و مراقبت از بوقلمون ها در برابر شکارچیان توجه کنید.

تفاوت اصلی بین پرورش صنعتی و ارگانیک بوقلمون چیست؟

تفاوت اصلی در نحوه مدیریت و تغذیه است. در پرورش صنعتی، از تجهیزات پیشرفته و خوراک صنعتی برای رشد سریع‌تر استفاده می‌شود، در حالی که در روش ارگانیک، بوقلمونها در محیط‌های طبیعی‌تر و با خوراک های بدون مواد شیمیایی پرورش داده می‌شوند. روش ارگانیک معمولاً گوشت با کیفیت تر اما هزینه تولید بیشتری دارد.

چالش های پرورش بوقلمون به روش صنعتی چیست؟

نیاز به سرمایه گذاری بالا برای تجهیزات، مدیریت دقیق برای جلوگیری از شیوع بیماریها و وابستگی به سیستم‌های پیشرفته مانند تهویه و گرمایش از مهم‌ترین چالشهای روش صنعتی پرورش بوقلمون است. همچنین، در صورت قطع برق یا خرابی تجهیزات، ممکن است مشکلات جدی ایجاد شود.

سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم شما را با سه روش پرورش بوقلمون شامل روش های صنعتی، سنتی و ارگانیک آشنا کنیم. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین گزینه بستگی به شرایط، امکانات، سرمایه اولیه، و اهداف شما از پرورش دارد.

اگر به دنبال تولید انبوه و بهره وری بالا با استفاده از تجهیزات مدرن هستید، روش صنعتی گزینه مناسبی است. در صورتی که با سرمایه اولیه کمتر و امکانات ساده‌تر قصد شروع دارید، روش سنتی می‌تواند انتخاب بهتری باشد، اما اگر بر کیفیت بالای محصولات و حفظ محیط زیست تمرکز دارید، روش ارگانیک راه حل ایده‌آل شما خواهد بود.

در نهایت، انتخاب روش مناسب به نیازها و ظرفیت‌های شما بستگی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر یا دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی ما با کارشناسان میهن ماکیان در ارتباط باشید.

منابع و اطلاعات بیشتر

thehumaneleague

agamerica

sentientmedia

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *